Je hebt vast wel eens in het nieuws iets gehoord over fijnstof. Veel mensen weten echter alleen van fijnstof dat het ‘een soort’ luchtvervuiling is en dat het ongezond is. Maar wat is fijnstof precies? En wat zijn de oorzaken? Lees het hier. We vertellen je ook hoe je jezelf kunt beschermen tegen deze onzichtbare stofdeeltjes.

Wat is fijnstof nou eigenlijk?

De definitie van fijnstof. Die is niet eenduidig te omschrijven. Het RIVM (meer info) vergelijkt het met een “soort rommeldoos waarin zich materialen van zeer verschillende afmetingen en chemische samenstelling bevinden”.

Fijnstof is eigenlijk gewoon een hele verzameling aan zeer kleine deeltjes in de lucht. Je kunt het fysisch omschrijven. Dan spreken we over de grootte van de stofdeeltjes en de hoeveelheid deeltjes m³ in de lucht die we inademen. De maatvoeringen die in de regel worden gebruikt zijn PM10, PM2,5, PM1 en PM0,1. Deze deeltjes zijn niet zichtbaar met het blote oog.

PM komt uit het Engels en betekent particulate matter: een letterlijke vertaling van fijnstof. Om een indruk te krijgen hoe groot de verschillende deeltjes zijn, is het goed om te beseffen dat een menselijke haar de grootte heeft van PM70. De diameter van de grootste fijnstofdeeltjes in de lucht zijn dus al 7 keer kleiner dan die van een haar. Dit geeft een goed beeld van hoe klein fijnstof is.

Je kunt fijn stof ook chemisch definiëren. Dan gaan we juist kijken naar uit welke bestanddelen de deeltjes in de lucht bestaan. Bestanddelen van fijnstof zijn onder andere zware metalen (arseen, lood, nikkel), water, koolstof, zouten, zuren en een grote verscheidenheid aan organische stoffen, vaak het gevolg van onvolledig verlopen verbrandingsprocessen (denk aan uitlaatgassen van wegverkeer, vliegtuigen die landen en opstijgen etc).

Wat zijn de oorzaken van fijnstof?

Fijnstof kan zowel een natuurlijke oorsprong hebben als dat het veroorzaakt wordt door menselijk handelen. Natuurlijke processen die stof in de lucht veroorzaken zijn bosbranden, vulkaanuitbarstingen, het opspatten van zeewater en het opwaaien van bodembestanddelen (denk aan zand uit de Sahara).

80% wordt veroorzaakt door de mens

Fijnstof in de lucht komt vaak voor als directe oorzaak van menselijk handelen. Zo wordt ongeveer 80% van de concentratie fijnstof in de lucht veroorzaakt door de mens.

Met stip op één staan verkeer en vervoer als het gaat om de grootste uitstoter. Dat zijn uitlaatgassen van auto’s, vrachtverkeer, vliegtuigen en (grote) schepen. Niet ver daarachter komt de industrie. Niet alleen fabrieken, ook raffinaderijen en elektriciteitscentrales geven een behoorlijke bijdrage aan de fijnstof problematiek. Daarnaast speelt de landbouwsector een serieuze rol: de uitstoot van bijvoorbeeld ammoniak wordt voor maar liefst 90% door de landbouw veroorzaakt.

Een factor die de laatste tijd steeds meer aandacht krijgt zijn huishoudens zelf. In onze huizen hebben we een aantal serieuze fijnstof veroorzakers. Denk aan schoonmaakmiddelen, sprays voor lichaamsverzorging, koken, huisdieren en houtkachels.

Hoe schadelijk is het voor mijn gezondheid?

De WHO (World Health Organization) spreekt over 7 miljoen doden per jaar wereldwijd door de blootstelling aan fijnstof. Dit soort cijfers stellen je niet gerust. Maar het is belangrijk ze in perspectief te plaatsen. Hoe erg is het in Nederland? En waar komt het door? Een interessante vergelijking is dat in Nederland per jaar ongeveer 600 mensen omkomen in het verkeer. Aan een kortdurende piekblootstelling aan fijnstof sterven in Nederland jaarlijks 1800 mensen.

Over de effecten van fijnstof wordt steeds meer bekend. In feite komt het erop neer dat hoe kleiner de deeltjes zijn, des te schadelijker. Deeltjes van PM0.1 komen bijvoorbeeld direct in je bloedbaan terecht. Nederlanders leven gemiddeld een jaar korter door de blootstelling aan fijnstof. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat er een relatie is tussen de blootstelling aan fijn stof enerzijds en de volgende ziektes en aandoeningen anderzijds: hart- en vaatziektes, luchtwegaandoeningen (astma, COPD), kanker en alzheimer. Lees meer over luchtreinigers tegen astma.

Iedereen kan klachten krijgen

Sommige mensen lopen meer kans op fijnstof gezondheidsklachten dan anderen. Zeker kinderen, ouderen en mensen met luchtwegaandoeningen zijn extra kwetsbaar. Maar je kunt ook klachten krijgen als je buiten deze categorie valt. Denk daarbij aan mensen die veel worden blootgesteld aan uitlaatgassen. Zoals kantoormedewerkers langs een snelweg. Ook als je dichtbij Schiphol woont kun je last krijgen van fijnstof gezondheidsklachten. Zo stelden onderzoekers van het RIVM vast dat gezonde volwassenen in die regio kortdurende verminderingen in de long- en hartfunctie krijgen op momenten van veel ultrafijnstof in de lucht (bron).

Wat kun je zelf doen tegen fijnstof?

Hoe kleiner de deeltjes, hoe verder ze dus ons lichaam kunnen binnendringen en hoe schadelijker het is. Wat kun je hieraan doen? Het antwoord: meer aandacht geven aan de luchtkwaliteit in je werk- en leefomgeving.

De eerste stap is het meten van de hoeveelheid fijn stof in de lucht. Dat kan met een fijnstofmeter. Dit apparaatje geeft nauwkeurig het luchtkwaliteitsniveau van je binnenruimte aan. Vervolgens kun je actie ondernemen en de lucht schoon maken. Dat doe je het beste met een goede luchtreiniger. De luchtreinigers van Extreme Air Products helpen om de PM concentratie in je werk- of woonomgeving tot een minimum te beperken.

Fijnstof door pelletkachel, is het gevaarlijk?

Een pelletkachel is een duurzame manier om een ruimte te verwarmen. Maar vergis je niet, want de waarheid is dat ook een pelletkachel veel vervuiling uitstoot. En pelletkachel fijnstof is gevaarlijk voor je gezondheid. Vooral als je in een stad woont of dichtbij een snelweg of luchthaven. De vraag is in welke mate een pelletkachel ongezond is in huis.

Wat doet een pelletkachel?

De winter nadert en in Nederland gaan de kachels weer massaal aan. Dat betekent een periode met veel fijnstof in de lucht. Een pelletkachel warmt een ruimte op doordat hij houtkorrels verbrandt. In dit proces komen fijnstof deeltjes vrij. Het ontstekingspatroon in de kachel zorgt ervoor dat de houtkorrels gaan branden. Hierdoor ontstaat er een vlam. De warmte van de vlam stijgt op en wordt dankzij een ventilator de ruimte ingeblazen.

Hoeveel fijnstof stoot hij uit?

Pelletkachel ervaringen wijzen uit dat ze schoner zijn dan houtkachels. Houtkachels stoten zo’n 3,5 kilogram fijnstof per 1000 uur uit, terwijl dat voor pelletkachels ‘slechts’ 0,68 kilogram is. Een pelletkachel is dus milieuvriendelijker dan een houtkachel, maar ze stoten wel nog steeds meer ultra fijnstof uit dan verwarming op gas of stroom. Pelletkachel ultrafijnstof is een risico voor kwetsbare groepen. Denk aan mensen met bronchitis, astma en longklachten.

Welke gezondheidsklachten geeft een fijnstof pelletkachel?

Bij af en toe gebruik hoef je je geen directe zorgen te maken. Gebruik je een pelletkachel als hoofdverwarming, dan leidt dat op lange termijn tot potentiële gezondheidsklachten. Vooral mensen met een allergie lopen het meeste risico.

Verschillende instanties waarschuwen al jaren voor de gezondheidsrisico’s van fijnstof. Volgens het Longfonds (bron) leidt een verhoogde concentratie ultra fijnstof in huis tot de volgende klachten:

• Vermoeidheid
• Benauwdheid
• Infecties aan de luchtwegen
• Longziekten zoals astma (lees meer over luchtreinigers tegen astma)

Hoe bescherm je jezelf tegen een pelletkachel fijnstof?

Een losse pelletkachel fijnstoffilter raden wij af, doordat de filtereffectiviteit vaak te wensen overlaat. Wat is dan wel een goede manier om pelletkachel fijnstof in huis te verwijderen? Wij raden het inzetten van een pelletkachel fijnstof luchtreiniger aan.

Luchtreinigers zijn zeer doeltreffend in het verwijderen van fijnstof. Ze halen daarnaast ook andere luchtvervuiling uit de lucht zoals pollen, bacteriën en virussen. Met een luchtreiniger leef je in de meest optimale binnenlucht. Voor woonkamers met pelletkachels bevelen wij de EA30 luchtreiniger aan. Deze top pelletkachel luchtreiniger heeft een gepatenteerde filtertechniek die fijnstof met een effectiviteit van 99,99% verwijdert.

De EA30 zal dankzij zijn strakke design goed aansluiten bij uw woonruimte

Wil je de fijnstof uitstoot van jouw pelletkachel meten?

Volgens de Longfonds is de luchtkwaliteit in 1 op de 7 huizen onvoldoende door fijnstof. Door pelletkachel fijnstof te meten krijg je inzicht in de luchtkwaliteit van jouw omgeving. Daarnaast bepaal je de effectiviteit van jouw luchtzuiveraar. Bekijk onze productpagina over de fijnstofmeter of lees in ons uitgebreide advies meer over de fijnstofmeter. Heeft u verdere vragen of wilt u een vrijblijvend advies? Bel +31 20 646 4028. Of ga direct naar ons aanbod fijnstofmeters:

Ultra fijnstof en de Arbo, wat moet je weten?

Op de werkplek is ultra fijnstof zeer schadelijk en op lange termijn zelfs dodelijk. Het probleem vraagt dus om een scherpe ultra fijnstof arbo wet. De arbo geeft duidelijke richtlijnen voor een gezonde werkomgeving. Het Longfonds waarschuwt mensen bovendien al jaren voor de gevaren van ultrafijnstof. Met name in dichtbevolkte gebieden zoals de Randstad en Schiphol zijn de risico’s hoog. Lees verder voor meer informatie over de arbo ultrafijnstof wetgeving. Wat kunnen we verwachten in 2020 en de toekomst?

De huidige status van de ultra fijnstof arbo regelgeving

We moeten constateren dat er nog geen arbo nom is voor ultra fijnstof. De overheid heeft ook nog geen concrete stappen gemaakt om dit probleem te omkaderen. Het RIVM is er daarentegen wel intensief mee bezig, zie ook het ultrafijnstof onderzoek op Schiphol. De ultra fijnstof onderzoek resultaten worden echter pas in 2021 verwacht. Voorlopig moeten ondernemers dus hun eigen ultrafijnstof normering distilleren op basis van eigen kennis en ervaringen.

Hoewel er nog geen arbo ultrafijnstof wet is, kun je wel zeggen dat iedere vorm van ultra fijnstof, veroorzaakt door productieprocessen en transport, onwenselijk in de omgevingslucht is. Met name langdurige blootstelling aan gevaarlijke ultra fijnstof deeltjes op de werkplaats zorgen voor veel gezondheidsrisico’s.

Welke klachten ontstaan er bij langdurige blootstelling aan ultra fijnstof?

Ultrafijnstof is veroorzaker van verschillende gezondheidsklachten. Met name zwakkere groepen zoals ouderen, kinderen met astma (lees meer over luchtreiniger astma voor kinderen) en mensen met allergieën zijn kwetsbaar. De volgende klachten zijn wetenschappelijk aangetoond:

• Kortademigheid
• Hoesten
• Piepende ademhaling
• Longklachten
• Hartklachten

De volgende ziektes zijn nog niet wetenschappelijk aangetoond, maar worden wel gerelateerd aan ultrafijnstof:

• Parkinson
• Dementie

Fijnstof regelgeving in 2020, wat kunnen we verwachten in de toekomst?

Steeds meer mensen en instanties zijn bewust hoe gevaarlijk ultrafijnstof is. Dat is ten eerste af te leiden aan de onderzoeken die lopen bij het RIVM.  En tweede aan de recente aansporing van het Kabinet om een normering op te stellen voor ultrafijnstof. Naar verwachting stelt de overheid snel een ultra fijnstof arbo normering op. Vooral ook omdat de regelgeving voor de uitstoot van PM2,5 vanaf 2020 flink is aangescherpt. Vanaf 1 januari 2020 geldt namelijk een jaarlijkse grenswaarde van 20 µg/m³.

Behoefte aan advies of meer informatie?

Volgens de Longfonds is de luchtkwaliteit in 1 op de 7 gebouwen onvoldoende door fijnstof. Door fijnstof te meten krijg je inzicht in de luchtkwaliteit van jouw omgeving. Daarnaast bepaal je de effectiviteit van jouw luchtzuiveraar. Bekijk ook onze productpagina over de fijnstofmeter of lees in ons uitgebreide advies meer over de fijnstofmeter. Heeft u verdere vragen of wilt u een vrijblijvend advies? Bel +31 20 6464028. U kunt ook direct naar ons aanbod fijnstofmeters gaan:

Wat is de ultrafijnstof norm in Nederland?

Steeds meer mensen worden bewust hoe gevaarlijk ultrafijnstof is voor de gezondheid. Het is een sluipmoordenaar die vele mensen ziek maakt in drukke gebieden met veel industrie, snelwegen en verkeer. Ultrafijnstof zorgt onder andere voor een verhoogde kans op hoge bloeddruk, hartproblemen en longkanker. Dat blijkt uit ultrafijnstof onderzoek door de Gezondheidsraad. Het onderzoek lees je hier.

Met een PM meter kun je meten hoeveel fijnstof zich in de lucht bevindt. Je kunt jezelf echter afvragen vanaf welke concentratie ultrafijnstof gevaarlijk is voor de gezondheid. En of er een fijnstof norm dan wel ultrafijnstof norm in Nederland is opgesteld. Wij gingen daarom op onderzoek uit.

Wat is het verschil tussen fijnstof en ultrafijnstof?

Tot fijnstof rekenen we alle deeltjes in de lucht kleiner dan 10 micrometer (ook wel 10 µm). Wanneer we fijnstof meten wordt dat vaak afgekort tot PM. De twee belangrijkste maten zijn PM10 en PM2,5. PM10 heeft een grootte tot 10µm en PM2,5 heeft een grootte tot maximaal 2,5 µm.

Deeltjes kleiner dan 0,1 µm worden aangeduid als ultrafijnstof. Ultrafijnstof is het meest gevaarlijke voor de gezondheid. Bij inademing dringen deze kleine deeltjes door tot de longen en worden ze vervolgens direct in de bloedbaan opgenomen.

Bestaat er een ultrafijnstof norm?

Voor ultrafijnstof zijn (nog) geen officiële normen opgesteld. Het kabinet heeft in september 2019 wel de Gezondheidsraad aangespoord om onderzoek te doen naar een ultrafijnstof norm. In Nederland overlijden jaarlijks zo’n 11.000 mensen vroegtijdig als gevolg van blootstelling aan fijnstof. Wanneer het onderzoek officieel begint en eindigt is nog niet bekend.

Voor PM10 en PM2,5 is er wel al een fijnstof norm opgesteld. Het RIVM heeft bepaald dat 40 µg/m³ de jaargemiddelde grenswaarde is voor PM10. Voor PM2,5 is dat 20 µg/m³.

Kan je ultrafijnstof meten?

Volgens het RIVM is het meten van ultrakleine deeltjes in de praktijk zeer lastig, omdat ze met een omvang van enkele nanometers moeilijk te detecteren zijn. Een zogenaamde Condensation Particle Counter kan ultrafijnstof meten, maar zijn buiten handbereik van consumenten. De apparaten kosten namelijk enkele duizenden euro’s.

Fijnstof PM2,5 en PM10 kun je wel meten, namelijk met een fijnstofmeter. Wanneer de concentraties van deze waarden boven de norm uitkomen, kun je er vanuit gaan dat de ultrafijnstof concentratie ongezond is.

Onderzoeken naar het meten van ultrafijnstof

Zoals je weet zijn alle deeltjes onder de 0,1 micrometer ultrafijnstof. Ultrafijnstof wordt door wetenschappers gemeten in nanometers. 0,1 micrometer is 100 nanometer. Dus alle deeltjes onder de 100 nanometer (nm) wordt beschouwd als ultrafijnstof.

Er zijn onderzoeken die ultrafijnstof concentraties in steden hebben gemeten. Zoals een studie van de National Technical University of Athens in Athene. Daar werd tussen 2003 en 2004 de ultafijnstof concentratie op verschillende plaatsen gemeten. De hoogste buitenmetingen vonden daar plaats in de lucht bij twee scholen, die beide werden beïnvloed door een drukke weg. Bij de eerste school werden 36900 ultrafijnstofdeeltjes per cm³ in de lucht gemeten en bij de tweede school 38800 ultrafijnstofdeeltjes per cm³. Volgens het ultrafijnstof onderzoek geven de onderzoekresultaten inzicht in het concentratieniveau waaraan kinderen kunnen worden blootgesteld.

De ochtendspits is het ongezondst

De University of Helsinki onderzocht de luchtkwaliteit in hun stad tussen 1999 en 2003. Daar kwam het onderzoeksteam op de conclusie dat de lucht in de stad in de winter vuiler is dan in de zomer. De hoogste concentraties ultrafijnstof werden waargenomen tijdens drukke verkeerssituaties. De gemiddelde piekconcentratie tijdens de ochtendspits was in de stad maar liefst 40000 cm³. De meeste door verkeer veroorzaakte ultrafijnstofdeeltjes waren kleiner dan 50 nm. Ook deeltjes onder de 10 nm werden gedetecteerd. De Finnen waarschuwen in hun onderzoek voor de gezondheidseffecten van zulke kleine deeltjes.

Een recenter onderzoek uit 2014 van Environment International onderzocht het ultrafijnstof niveau langs de weg in 42 verschillende steden. Hoe verder van een weg werd gemeten, hoe minder ultrafijnstofdeeltjes in de lucht werden gedetecteerd. De hoogste concentratie ultrafijnstof werd gemeten in een drukke autotunnel. Uit het onderzoek blijkt dat de lucht langs een weg in een Europese stad gemiddeld 16000 tot 31500 ultrafijnstofdeeltjes per cm³ bevatten.

Bron tabel: Ultrafijnstof onderzoek

Het onderzoek van Environment International maakte een tabel met de gemiddeld gemeten ultrafijnstofdeeltjes (3 tot 25 nmn) per cm³ in verschillende steden. PNC betekent particle numbers count, oftewel: hoe veel ultrafijnstof deeltjes er geteld zijn. In de grafiek is te zien dat langs de weg in Amsterdam gemiddeld rond de 3000 ultrafijnstofdeeltjes per cm³ zijn. Dit is een hoog cijfer vergeleken met de gemiddelde Europese stad. We kunnen dus aannemen dat Amsterdam op het gebied van ultrafijnstof relatief ongezond is.

Behoefte aan advies of meer informatie?

Volgens het Longfonds is de luchtkwaliteit in 1 op de 7 huizen onvoldoende door fijnstof. Door fijnstof te meten krijg je inzicht in de luchtkwaliteit van jouw omgeving. Daarnaast bepaal je de effectiviteit van jouw luchtzuiveraar. Bekijk onze productpagina over de fijnstofmeter of lees in ons uitgebreide advies meer over de fijnstofmeter. Heeft u verdere vragen of wilt u een vrijblijvend advies? Bel +31 20 646 4028. Of ga direct naar ons aanbod fijnstofmeters: